مطالعه تطبیقی مکان گزینی دو پایتخت شیعی در قرن چهارم هجری قمری: شیراز بویهی و حلب حمدانی

Authors

Abstract:

جهان اسلام در قرن چهارم هجری با تعدد پایتخت‌هایی مواجه است که هریک از آنها در عرصه سیاسی و فرهنگی به جد نقش‌آفرین هستند. جغرافیای وسیع، لزوم بقای دولت‌های مستقل و نیمه‌مستقل اسلامی و بالاگرفتن رقابت‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و حتی مذهبی موجب شد تا برخی از شهرهای سیاسی به پایتختی مطرح در جهان اسلام تبدیل شوند. در میان پایتخت‌های هم‌طراز دو پایتخت شیعی جهان اسلام، شیراز به عنوان پایتخت بویهیان و حلب به عنوان پایتخت حمدانیان، به دلیل شباهت‌ها و تفاوت‌های درخور توجه، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تقارن زمانی، تقارن دیدگاه‌های مذهبی، فعالیت‌های مشابه فرهنگی و نام و آوازه بلند عضدالدوله بویهی و سیف‌الدوله حمدانی، امرای حاکم بر این دو پایتخت، در میان سایر حکومت‌های متقارن قرن چهارم هجری قمری از شباهت‌های مشترک آنها به شمار می‌رود. یکی دیگر از وجوه مهم شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو پایتخت به عوامل مؤثر در مکان‌گزینی آنها و نقش و اهمیت این پایتخت‌ها در تمدن اسلامی قرن چهارم هجری بازمی‌گردد. از همین رو در مقاله پیش رو برآنیم که با روش توصیفی- تحلیلی ایتدا عوامل مؤثر بر مکان‌گزینی پایتخت عضدالدوله دیلمی در شیراز را به تفصیل مورد بررسی قرار داده و آنگاه به صورت تطبیقی عوامل مؤثر بر مکان‌گزینی پایتخت سیف‌الدوله حمدانی در حلب را با این عوامل مقایسه کنیم. این پژوهش به بررسی وجوه تشابه و تفاوت عوامل مؤثر بر انتخاب شیراز و حلب، به عنوان پایتخت عضدالدوله دیلمی و سیف‌الدوله حمدانی، می‌پردازد. مقاله به این نتیجه منجر گردیده است که اگرچه دلایل انتخاب این دو پایتخت در بسیاری از موارد به هم شباهت داشته، اما نقش و اهمیت هریک از این پایتخت‌ها در قرن چهارم هجری، با دیگری متفاوت بوده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نقش حاکمان شیعی بویهی در شکوفایی ادبی قرن چهارم هجری

حکومت آل بویه در 322 هـ پس از تصرف شیراز به دست علی بن بویه فرزند ارشد بویه، اعلان موجودیت کرد. فرزندان بویه توانستند به سرعت، متصرفات خویش راگسترش داده و تسلط خود را بر ایران و عراق تحکیم بخشند. از آنجایی که خاندان بویه دارای مذهب شیعه بودند، منشأ تحولات عظیمی در راستای اهداف شیعه شدند. علاقهء پادشاهان بویهی به فرهنگ و ادب موجب شد تا آنان اقدامات شایسته ای از جمله, حمایت از شاعران و دانشمندان ...

full text

نقش حاکمان شیعی بویهی در شکوفایی ادبی قرن چهارم هجری

حکومت آل بویه در 322 هـ پس از تصرف شیراز به دست علی بن بویه فرزند ارشد بویه، اعلان موجودیت کرد. فرزندان بویه توانستند به سرعت، متصرفات خویش راگسترش داده و تسلط خود را بر ایران و عراق تحکیم بخشند. از آنجایی که خاندان بویه دارای مذهب شیعه بودند، منشأ تحولات عظیمی در راستای اهداف شیعه شدند. علاقهء پادشاهان بویهی به فرهنگ و ادب موجب شد تا آنان اقدامات شایسته ای از جمله, حمایت از شاعران و دانشمندان ...

full text

اسماعیلیان سند و موقعیت آنان در اواخر قرن چهارم هجری قمری

تاریخ اسلام در هند و جنوب شرق آسیا از موضوعاتی است که در ایران به آن کمتر توجه شده است. بنابراین پژوهش در این زمینه، از اهمیت بنابراین پژوهش در این زمینه و ضرورت خاصی برخوردار است. مقاله ی پیش رو فراز و فرود نخستین دولت اسماعیلی شبه قاره هند را مطمح نظر قرار داده است. اسماعیلیان نخستین تلاش های خود را از اواخر قرن سوم هجری قمری آغاز کردند که اوضاع سیاسی و اجتماعی منطقه، تلاش های آنان را قرین مو...

full text

واکاوی تاریخ‌نگاری عاشورا و عوامل رونق آن در قرن چهارم هجری قمری

تاریخ‌نگاری عاشورا، از مهم‌ترین عوامل ماندگاری واقعه کربلا و شهادت مظلومانه و غم‌بار امام حسین7 است. قرن دوم هجری قمری را باید آغاز تاریخ‌نگاری عاشورا به شمار آورد. قرن سوم هجری قمری نیز تاریخ‌نگاری عاشورا همانند دوره پیش ادامه یافت، اما اوج این تاریخ‌نگاری در قرن‌ چهارم روی داد. در این شکوفایی، عوامل متعددی چون پیدایش حکومت‌های شیعی، برگزاری رسمی مراسم عاشورا در ایران و جهان اسلام، ظهور عالمان...

full text

نقش شیعیان در حیات علمی حلب در قرون چهارم و پنجم قمری

حلب طی دوران اسلامی از فرهنگ و تمدن درخشانی برخوردار بوده است. از دوره حاکمیت حمدانیان و سپس آل‌‌مرداس در این منطقه، حضور فرهنگی و اجتماعی شیعیان در پرتو سیاستهای حمایتی این حاکمیتها و نیز مهاجرت عالمان و شاعران شیعی از دیگر سرزمینهای اسلامی به حلب، پررنگ‌‌تر شد و مراکز علمی مهمی چون جامع حلب، کاخها، مدارس و کتابخانه‌‌های مشهور در اختیار آنان قرار گرفت، چنان که بازتاب نام و شرح حال عالمان شیعی ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue شماره دوم-پیاپی 8-بهار و تابستان 95

pages  135- 149

publication date 2016-08-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023